In het Limburgse Horst wordt het Mikado-terrein herontwikkeld. De gebiedsontwikkeling voegt een ensemble toe van twee zorggebouwen met 102 appartementen, beide ontworpen door Studio Komma. Daarnaast ontstaat er ruimte voor onder andere dagbesteding, kantoorruimte, een restaurant en een park dat zowel aansluit op de behoeftes van bewoners met een beperking als de buurt.
project: Herontwikkeling zorgwoningen Horst
Opdrachtgever: Stichting Dichterbij
Jaar: 2020-2025 (verwacht)
Status: in uitvoering
Locatie: Horst a/d Maas
Constructie: Van de Laar
Installaties: Volantis
Landschap/stedenbouw: RROG
Aannemer: Smeets Bouw
Een open en autonoom zorglandschap
De herontwikkeling bevindt zich midden in een bestaande wijk, waarbij de oude gesloten opzet plaats maakt voor een nieuw open gebiedsconcept dat de zorggebouwen verbindt met de omliggende woonbuurt.
Het ontwerp is toegesneden op de nieuwe manier van wonen van de opdrachtgever (Dichterbij). Hierbij staat centraal een betekenisvol leven waarbij bewoners zo vrij en autonoom mogelijk hun dag indelen. De ruimte hiervoor wordt bijvoorbeeld gevonden in leefkwaliteit in en rondom het appartement, een bijzondere wijze van invulling van de dag en het activeren van het omliggende park. De bewonersgroep is daarbij zeer divers: van mensen met een licht verstandelijke tot ernstig meervoudige beperking, en van jong(volwassenen) tot ouderen.
Bijzondere zorgplattegrond met brede gangzones
Studio Komma ontwikkelde in een intensief proces met de gebruikers een bijzonder plattegrondprincipe voor de woongebouwen. In het plan is gekozen voor brede gangzones waardoor de gangen leefkwaliteit krijgen en een verlengde worden van de woonkamers. Door de woonkamers een centrale plek in de plattegrond te geven worden de zichtlijnen kort en kan ook de personele bezetting efficiënt worden ingevuld.
Beide ingrepen zorgen voor het beperken van het institutionele gevoel. Er ontstaan tal van bruikbare plekken in de gangzone waardoor bewoners niet beperkt zijn tot de woonkamers. Dit wordt versterkt door het wegwerken van brandscheidingen en scheidingsdeuren in de wand: door dit open karakter kunnen bewoners vrijelijk struinen over de woongroepen die met elkaar in verbinding staan.
Torentjes en flexibele appartementen
Een bijzonder element in het plan zijn de ‘torentjes’. Waar wonen op de verdieping normaliter als nadeel wordt gezien door veel bewoners, maken de ‘uitkijktorens’ dat juist tot een unieke kwaliteit die op deze plek in het park goed tot zijn recht komt. De torentjes kennen teven een dubbelgebruik als vluchttrap.
De appartementen zelf zijn generiek van ontwerp maar wel flexibel van indeling. Ze zijn voorbereid om bewoners gedurende meerdere levensfases te faciliteren, en er zijn meerdere indelingsvarianten mogelijk om in te spelen op de complexiteit van de doelgroep. De appartementen beschikken over een zeer ruime badkamer en hebben een XY-tillift die de gehele ruimte kan overspant.
Passiefhuisconcept voor zorg
De woongebouwen zijn ontworpen volgens het Passiefhuis-concept. De gebouwen worden in hoge mate geïsoleerd zonder gebruik te hoeven maken van actieve koeling of verwarming. De gevels van het gebouw zijn per oriëntatie geoptimaliseerd om dit mogelijk te kunnen maken. Het concept sluit aan op de wens tot zelfregie: de aanwezige installaties (ventilatie en optionele elektrische verwarming) zijn individueel regelbaar. In Nederland is dit het eerste zorggebouw voor deze doelgroep en schaal waarin het concept is toegepast.
Lokaal en landschappelijk ingebed
Het materialenpalet bestaat uit een combinatie van lokale (met mergel bewerkte) baksteen en stucwerk. Deze 2 materialen maken het verschil tussen de programma-onderdelen duidelijk. Zo is het metselwerk ingezet om de algemene functies in het hoofdgebouw samen te brengen. Baksteen is daarnaast als accent toegepast bij het tweede woongebouw waar het een plint vormt die het gebouw laat landen in het park.
Ter plaatse van het woonprogramma wordt stucwerk toegepast in 2 kleurvariaties. Hierbij worden de raamkaders verbijzonderd met accentkleuren en zijn de hoeken verzacht en afgerond. In de stucwerkgevels zijn andere elementen zoals nestkasten en zonwering bouwkundig geïntegreerd.
